نمیخواهم بیادب، مغرور یا از خود-راضی جلوه کنم، اما برایام جدا این سوال پیش آمده که چرا دانشگاه امیرکبیر تصمیم گرفت گروه فلسفهی علم راه بیاندازد؟
مشکل چیست؟
مشکل استادهای این رشته هستند. شش استادی که به عنوان اعضای اصلی گروه فلسفهی علم معرفی شدهاند چنین تحصیلاتی دارند: چهار نفر «دکتری فلسفه اسلامی»، یک نفر «دکتری فلسفه و کلام اسلامی» و یکی هم «معادل دکتری از حوزه علمیه قم».
پنج استاد همکار هم هیچکدام فیلسوف حرفهای نیستند: فیزیک، ریاضی، مهندسیی پزشکی، مهندسی کنترل (در واقع وجود این افراد بسیار هم خوب است اگر هستهی اصلیی گروه فیلسوف حرفهای بودند).
نگاهای به سابقهی تحصیلیی اعضای اصلیی گروه نشان میدهد که هیچکدام ربط مستقیمی به فلسفهی علم نداشتهاند. بعضیهایشان فلسفهی علم درس دادهاند ولی در این زمینه پژوهش مربوطی نکردهاند. نزدیکترین ربط اینان به فلسفهی علم کارهایی است از جمله ترجمهی یک کتاب فلسفهی علم، داشتن کارشناسیی ارشد در فلسفهی غرب از دانشگاه تهران، «تالیف مقالاتی در باب حرکت، برهان حرکت و مبدا و معاد»، «سخنرانی در دو همایش که توسط دانشکده فیزیک دانشگاه امیرکبیر برگزار شده بود در زمینه فلسفه علم» و «اشتغال به پژوهش در معرفتشناسی و فلسفه علم» (نتیجهاش؟) و همین!
دستِ کم باور من این است که تا وقتی در زمینهای پژوهش نکرده باشی نمیتوانی به خوبی آن را درس بدهی و در نتیجه هیچ نمیدانم که این استادان که نه زمینهی تخصصیشان فلسفهی علم است و نه حتی پژوهشای مرتبط انجام دادهاند به چه دلیلای نیت کردهاند که به دانشجویان بیچاره فلسفهی علم بیاموزانند.
من مخالف وجود گروه فلسفهی علم در دانشگاه امیرکبیر یا هر جای دیگری نیستم – که اتفاقا به نظرم گروه مفیدی میتواند باشد. در ضمن من مخالف درس دادن این افراد هم نیستم. اما اعتقادم بر این است که تحصیلکردگان فلسفهی اسلامی بهتر است استادهای زیر شاخهای باشند از گروه فلسفهی دین یک دپارتمان فلسفه (بگذریم که اگر نگاه اینان به اسلام، دروندینی باشد آیا اصلا میتوانند زیرشاخهی فلسفه در نظر گرفته شوند یا بهتر است به دپارتمانهای دیگر کوچ کنند).
آیا ایران در زمینهی فلسفهی علم به طور خاص و فلسفه به طور عام دچار قحطالرجال است؟ واقعیت این است که «تصورم» این است که تعداد ایرانیانی که در زمینهی فلسفه پژوهش یا تحصیل میکنند بسیار کم هستند. اما بر این باور هم نیستم که اینهمه دچار کمبود باشیم که نتوانیم شش نفر مناسب این کار بیابیم. وضع اینقدر بد است؟ اگر اینقدر بد است، چرا وقت خودمان و دیگران را تلف کنیم؟ اسم این گروه را بگذاریم «گروه معارف و حکمت اسلامی» و خیال همه را راحت کنیم!
* گروه فلسفهی علم دانشگاه امیرکبیر
نکتهی اضافه: کامنت شخصای به نام رهگذر در وبلاگ حامد قدوسی توجه مرا به این سایت جلب کرد.